05 Feb Brain Drain v Brain Gain: Το φαινόμενο “μετανάστευσης εγκεφάλων” – Μεσημέρι και κάτι, Sigma Tv
Η Χριστίνα Χατζησωτηρίου, διευθύνων συνέταιρος της Loizou & Co και επίκουρη καθηγήτρια Διαπολιτισμικής Διοίκησης, καλεσμένη στη εκπομπή του Σίγμα “Μεσημέρι και κάτι”, ανέπτυξε το σημαντικό θέμα του “φαινομένου μετανάστευσης εγκεφάλων”.
Το φαινόμενο αυτό εμπερικλείει την έννοια διαρροής εγκεφάλων, ατόμων υψηλής εξειδίκευσης (π.χ. άτομα που κατέχουν διδακτορικούς τίτλους σπουδών, που φοίτησαν σε πανεπιστήμια της “ελυτ”, που ασχολούνται με υψηλής τεχνολογικής εξειδίκευσης κλάδους), επιλέγουν μετά τις σπουδές τους να συνεχίσουν την παραμονή τους στο εξωτερικό και να εργοδοτηθούν σε αντίστοιχους κλάδους αντί να επαναπατριστούν στη χώρα προέλευσης τους.
Οι λόγοι “μετανάστευσης των εγκεφάλων”
Η μετανάστευση εγκεφάλων επηρεάζεται κυρίως από τρεις παραμέτρους, τα προσωπικά κίνητρα, τις κοινωνικές νόρμες και τα κοινωνικά κίνητρα. Αρχικά τα προσωπικά κίνητρα ωθούν τα άτομα να πιστεύουν ότι για παράδειγμα η παραμονή τους στο εξωτερικό μπορεί να τους εξασφαλίσει υψηλότερη μισθοδοσία, καλύτερη αξιοποίηση των δεξιοτήτων τους και να εύρεση εξειδικευμένης εργασίας στον κλάδο εξειδίκευσης τους.
Όσον αφορά τις κοινωνικές νόρμες, πιθανότατα τα άτομα αυτά να επιλέγουν ή οχι τη διαμονή τους σε συγκεκριμένες χώρους λόγω κάποιων χαρακτηριστικών, όπως για παράδειγμα οι αξίες που χαρακτηρίζουν μια κοινωνία ή κάποιες άλλες νόρμες. Χαρακτηριστικά έρευνες δείχνουν ότι η μετανάστευση των εγκεφάλων στηρίζεται στην άποψη αυτών των ατόμων πως οι χώρες προέλευσης τους όσον αφορά το πεδίο εργοδότησης τους και άλλους τομείς, χαρακτηρίζονται από αναξιοκρατία, νεποτισμό και διαφθορά. Οι μετανάστες εγκέφαλοι επιλέγουν χώρες υψηλής τεχνολογικής εξειδίκευσης όπως η Ιαπωνία, Νότια Κορέα ακόμη και χώρες υψηλής οικονομικής εύρωσης.
Οι επιπτώσεις της αποδυνάμωσης μιας χώρας από εγκεφάλους
Ένα κράτος επενδύει μέσω της σχολικής εκπαίδευσης από την προσχολική ηλικία μέχρι και την ολοκλήρωση της βασικής εκπαίδευσης στα άτομα αυτά. Όταν επιλέγουν να μην επαναπατριστούν, η επένδυση αυτή φαίνεται να μην εξαργυρώνεται από τη χώρα. Ταυτόχρονα, σε χώρες μικρής δυναμικής όπως και η Κύπρος φαίνεται να υπάρχει μια σχετική αποδυνάμωση δεξιοτήτων σε τομείς όπως ο τεχνολογικός, ο ιατρικός και ο ακαδημαϊκός. Αποτέλεσμα είναι η στειρότητα καινοτόμων ιδεών και προγραμμάτων αναφοράς τα οποία θα μπορούσαν να βελτιώσουν την οικονομική κατάσταση της χώρας.
Οι πολιτικές που πρέπει να υιοθετηθούν από τις χώρες προέλευσης των “εγκεφάλων”
Αρχικά, είναι πολύ σημαντική η βελτίωση του όλου συστήματος της χώρας. Οι “εγκέφαλοι” πρέπει να αισθάνονται ότι υπάρχει αξιοκρατία στο πεδίο της εργοδότησης τους και σχετική βελτίωση της οικονομίας. Χώρες, όπως και η Κύπρος, θα πρέπει να επενδύσουν σε πολιτικές βελτίωσης της οικονομίας και της ψηφιοποιημένης τεχνολογίας για να αναπτυχθούν πολιτικές που αναπτύσουν την ανοιχτή καινοτομία. Θα ήταν καλό να δοθούν φορολογικές ελαφρύνσεις σε νεοσύστατες επιχειρήσεις έτσι ώστε να ενθαρρυνθεί η νεανική επιχειρηματικότητα.
Επίσης θα ήταν καλό να ληφθούν υπόψη οι παράμετροι που θέτει η Ευρωπαϊκή Ένωση όσον αφορά την κυκλική οικονομία με βάση τους στόχους της βιώσιμης Ευρώπης του 2030. Μέχρι το 2030, η ΕΕ με αυτή την επένδυση υπολογίζεται να έχει κέρδη πέρα του 1.8 τρις εκατομμυρίων ευρώ καθώς θα ανοιχτούν πέρα του 1 εκ θέσεις εργασίας.